جز این نیست که از جمله زیباترین زیبایی‌ها، موی نیکو و نغمه صدای خوش است.(پیام پیامبر ، ترجمه

فارسی 755بخش دهم جوامع الکلم سخنان فراگیر ..... ص : 697)

آن طور که از روایات بر می‌آید دو نوع نغمه و آوای خوش در بهشت وجود دارد یکی

صدایی است برخاسته از طبیعت بهشت که شامل صدای پرندگان بهشتی ،جریان

آب نهرها و صدای آبشارها ،سرود برگ‌ها و چرخش نسیم در بین گیسوان درختان

و...است و دیگری صدای نوازندگی و خوانندگی مخصوص بهشتی.

امیرالمؤمنین در توصیف بهشت سخنانی فرمودند و ضمن آن به اصوات

دلنشین برخاسته از طبیعت بهشت این طور اشاره فرمودند: فلو رمیت به

بصر قلبک نحو ما یوصف لک منها لعرفت نفسک عن بدایع ما أخرج إلی

الدنیا من شهوات‌ها و لذات‌ها و زخارف مناظرها بالفکر فی اصطفاف أشجار غیّبت عروق‌ها فی کثبان

المسک علی سواحل أنهارها(مجموعه ورام، آداب و اخلاق در اسلام شهاب الأخبار با ترجمه  ،متن 249 ،الباب

الثالث، 141)

گر به دیده دل آنچه را از بهشت برای تو وصف می‌کنند ببینی، نفس تو از آنچه در دنیاست دوری خواهد کرد؛ از

اندیشیدن در خواسته‌ها، خوشی‌ها، و زینت‌هایی که در مناظرش وجود دارد، و اندیشه در صدای بهم خوردن برگ

درختانش که کنار جویباران بهشت است حیرت زده می‌شود، که ریشه آن درختان در تل‌هایی از مشک فرو رفته

است.نیز در حدیث نبوی است که :« همانا بهشت در هر سال برای فرا رسیدن ماه رمضان زیور و آراسته می‌شود و

چون شب اول ماه فرا می‌رسد، نسیمی از زیر عرش می‌وزد که به آن متنزه می‌گویند که به موجب آن برگ‌های

درختان و حلقه‌های آویخته بر درها به اهتزاز در می‌آید و صدای بسیار دل‌انگیزی شنیده می‌شود که هیچ کس چنان

آوایی نشنیده است»‌(آسمان و جهان-ترجمه کتاب السماء و العالم بحار ، ج4 ، 233 ، مسائل عبد الله بن سلام .....

ص : 210)در روایات دیگری مکرراً از درختی سخن گفته شده که صدا و آهنگ بسیار خوشی دارد و مهم‌ترین منبع

موسیقی در بهشت است . لذت استماع موسیقی دلنشین این درخت، بنا بر آنچه از ظاهر روایات فهمیده می‌شود

،پاداش کسانی است که در دنیا غنا را بر خود حرام کرده و در جهت پرهیز از آن رنج کشیده‌اند

در روایت دیگری سخن از نسیمی است که چون بوزد شادی‌ها و طراوت‌های بسیاری را با خود به ارمغان می‌آورد .از

جمله‌ی آن‌ها اصوات زیبایی است که از برخورد آن با اشیاء بهشتی  شنیده خواهد شد .

از رسول خدا پرسیدند آیا در بهشت باد هست؟

فرمود: آری، بادی است که از نور آفریده شده است و حیات و لذت‌هایی به همراه دارد و نامش بهاء است .چون مردم

بهشت شوق زیارت پروردگار خود کنند آن باد بوزد در حالی که از گرما و سرما نیست، از نور عرش است  در

چهره‌هاشان می‌دمد و خرّم و دل خوشمی شوند ،نوری به نورشان می‌افزاید و به درهای بهشت زند و نهرها روان

گردند و درخت‌ها تسبیح خوان، پرنده‌ها نغمه‌ساز کنند آنگاه اگر هر که در آسمان‌ها و زمین است آن آوای شادی و

خوشی که در بهشت است را، بشنوند از شوق آن همه(نزدیک است) جان دهند. (آسمان و جهان-ترجمه کتاب

السماء و العالم بحار، ج4، ص: 234)

و اما:در روایات دیگری مکرراً از درختی سخن گفته شده که صدا و آهنگ

بسیار خوشی دارد و مهم‌ترین منبع موسیقی در بهشت است . لذت

استماع موسیقی دلنشین این درخت، بنا بر آنچه از ظاهر روایات فهمیده

می‌شود ،پاداش کسانی است که در دنیا غنا را بر خود حرام کرده (و در

جهت پرهیز از آن رنج  کشیده‌اند).

«...سپس [رسول خدا صلّی اللَّه علیه و آله و سلّم] فرمود: به آن خدایی که جان محمّد به دست قدرت اوست، در

بهشت درختی است که با صدای بلند، تسبیح خداوند را می‌گوید. صدای آن درخت، به گونه‌ای است که اوّلین و آخرین

[آفریدگان]، زیباتر از آن صدا را نشنیده‌اند. این درخت همچون درخت انار میوه می‌دهد و میوه‌هایش را بر سر مؤمن

می‌ریزد و چون آن را باز نماید، آن را از بین نود حلّه می‌شکافد...»(مجموعه ورام، آداب و اخلاق در اسلام ،175 ، متن

عربی سرزنش دیگران ..... ص : 172)

در حدیث یاسر خادم امام رضا علیه‌السلام به نقل از آن حضرت درباره این درخت گفته شده است :« هر کس خود را

از گرایش به غنا و آواز خواندن در مجالس لهو و لعب باز دارد، خداوند فرمان می‌دهد باد بر درختی که در بهشت هست

بوزد، و از آن درخت صدائی شنیده می‌شود که هرگز مانند آن صدای دلنواز شنیده نشده است و هر کس گوش به

غناء دهد از شنیدن صدای آن درخت محروم می‌گردد.» (اخبار و آثار حضرت امام رضا علیه‌السلام ، 729 ،در حرمت نرد

و شطرنج و قمار ..... ص : 728،نیز از زبان امام صادق نقل شده است : بحار ،ج 8،ص 127)همانا بهشت در هر سال

برای فرا رسیدن ماه رمضان زیور و آراسته می‌شود و چون شب اول ماه فرا می‌رسد، نسیمی از زیر عرش می‌وزد که

به آن متنزه می‌گویند که به موجب آن برگ‌های درختان و حلقه‌های آویخته بر درها به اهتزاز در می‌آید و صدای بسیار

دل‌انگیزی شنیده می‌شود که هیچ کس چنان آوایی نشنیده است

اما موسیقی بهشت شامل آوازه خوانی انسان‌ها و حوریه های بهشتی نیز می‌شود .روزی رسول خدا درباره نعمات

بهشتی سخن می‌گفتند یک اعرابی که از سخنان ایشان به وجد آمده بود ،روی زانوانش نشست و عرض کرد یا

رسول الله آیا در بهشت موسیقی هم هست ؟فرمود آری‌ای اعرابی همانا در بهشت نهری وجود دارد که در دو طرفش

دوشیزگان سپید روی و سپید موی نشسته‌اند و مشغول تغنی (آوازخوانی )هستند و به چنان صدایی می‌خوانند که

خلایق تا کنون مانند آن را نشنیده‌اند ،و این نعمت بالاترین نعمات بهشتی است .  راوی حدیث گوید از "ابودردا"

گوینده حدیث از زبان رسول الله پرسیدم آن دختران به چه چیزی تغنی می‌کنند گفت :به تسبیح »(بحارالانوار

،ج8،ص196)

و باز در حدیث نبوی است که :هیچ بنده ای وارد بهشت نمی‌شود مگر اینکه بالای سر و پایین پای او دو

حورالعین می‌نشینند و با زیباترین صوت برای او ترانه خوانی می‌کنند ترانه آن‌ها هرگز ترانه شیطانی

نیست بلکه محتوای آن تمجید و تقدیس الهی است .(همان ص196)

آخرالامر باید اذعان نمود که هر چند در خصوص موسیقی بهشت ،مستقیماً آیه ای از قرآن برای استناد آورده نشده

است ،اما آیاتی وجود دارد که انرژی حیرت آدمی را  به جای تبدیل شدن به نیروی منفی شک و تردید، به توان مثبت

اطمینان می‌رساند تا به جای آنکه افسانه‌اش پنداریم، باورش کنیم و با تأمل در آن نیرویی برای توبه ،عمل صالح و

صبر در برابر سختی‌های دنیا پیدا کنیم .از جمله آیاتی که این روایات باورنکردنی را تایید می‌کنند این آیه شریفه است

:فَلا تَعْلَمُ نَفْسٌ ما أُخْفِیَ لَهُمْ مِنْ قُرَّةِ أَعْیُنٍ‌جَزاءً به ما کانُوا یَعْمَلُون

(سجده ،17)؛ هیچ نفسی نداند آنچه حقّ تعالی بجا آورده است از برای مؤمنان به جهت پاداش آنچه انجام داده‌اند.

انسیه نوش آبادی